Kenniscentrum
Schouderklachten #6: Trauma's van het schoudergewricht
In dit artikel overzicht van de meest voorkomende trauma's van de schouder, oftewel schouderletsel als gevolg van een ongeluk of geweld.
De meest voorkomende trauma's zijn:
Verstuikingen van het AC-gewricht bespraken we al eerder.
Botbreuken
Een botbreuk (fractuur) van de bovenarm en/of het schouderblad ontstaat vaak doordat er teveel kracht komt te staan op de schouder en/of bovenarm. Vaak ontstaat dit door direct optredend geweld. Denk hierbij aan ongelukken, lichamelijk geweld of contactsporten. Een breuk van de bovenarm komt vaker voor als een breuk in het schouderblad. Vermoedelijk komt dit doordat het schouderblad door omliggende spieren beter wordt beschermd. Bij jongere mensen raakt de schouder eerder geluxeerd (ontwricht), waar deze bij ouderen sneller zal breken (1). Bij harder intredende krachten is ook beide, luxatie en breken, mogelijk.
Radiodiagnostisch onderzoek, bijvoorbeeld door röntgen of een CT-scan, kan de diagnose naast lichamelijk onderzoek bevestigen. Daarnaast kan worden beoordeeld of er weke delen (spieren, pezen, banden of kapsel) zijn beschadigd.
Het belangrijkste doel van de behandeling is pijnbestrijding, het zetten van de botbreuk, het voorkomen van verdere schade en het herstellen van de normale vorm en functie van het aangetaste gebied. Na het ontstaan van een fractuur moeten de botten eerst op een goede manier worden vastgezet. Daarna kan het verder behandeld worden. Een fractuur waarbij de botten nauwelijks verplaatst zijn, wordt meestal conservatief (zonder operatie) behandeld. Dat wil hier zeggen dat de gebroken delen voorzichtig weer in de juiste positie worden gebracht. Daarnaast wordt het gebroken gedeelte geïmmobiliseerd (gips/mitella/sling), zodat de arm en schouder tijdelijk niet kunnen bewegen. In de eerste fase na een breuk is dit belangrijk voor het herstel. Een breuk waarbij de botdelen te veel verplaatst zijn, dient operatief te worden behandeld. Ook hierna wordt de arm geïmmobiliseerd.
Indien de breuk bij controle (meestal na 6 weken) goed is geheeld, mag de patiënt weer voorzichtig gaan bewegen. Indien bewegingen beperkt blijven of pijn niet minder wordt, kan een fysiotherapeut worden ingeschakeld om de bewegingen te optimaliseren of pijn te bestrijden.
Luxaties van het schoudergewricht
Een harde klap in combinatie met een draaiing van de bovenarm kan er voor zorgen dat het schoudergewricht luxeert (uit de kom raakt). Soms herstelt het luxeren direct: de kop gaat direct weer in de kom. In andere gevallen wordt het gewricht in het ziekenhuis terug in de kom geplaatst ofwel gereponeerd. Bij veel pijn gebeurt dit onder narcose. Indien het luxeren vaker optreedt, kan ervoor gekozen worden de schouder te opereren. Hierbij wordt het kapsel van het schoudergewricht strak getrokken, waarmee in de toekomst nieuwe luxaties kunnen worden voorkomen. Bij oudere mensen kunnen er naast de luxaties ook andere letsels ontstaan, zoals scheuringen van de pezen (2).
Peesscheuringen
Scheuringen van pezen in de schouders zijn de meest voorkomende in het gehele menselijke lichaam. Uiteraard is de manier waarop de schouder traumatiseert van belang voor het beschadigen van de pees. Daarnaast lijkt de kwaliteit van de pees een rol te spelen. Degeneratieve pezen, ofwel ouder peesweefsel dat verminderd van kwaliteit is, scheurt sneller dan kwalitatief goed peesweefsel.
Een pees kan gedeeltelijk of geheel scheuren. Gedeeltelijke scheuringen van de pees worden meestal niet geopereerd als de schouder nog goed functioneert. Bij totale scheuringen van de pees wordt vaak bekeken of ondanks de scheur de functie van de schouder nog voldoende is. Door compensatie (overname van functie door andere pezen/spieren) en fysiotherapie kan soms de patiënt nog goed functioneren (3). Indien de arm teveel aan functie heeft verloren, kan een operatie worden overwogen, waarbij de pees wordt gehecht. Deze operaties zijn vaak succesvol (3). Bij oudere patiënten is een operatie soms niet meer mogelijk omdat door de slechte kwaliteit het peesweefsel niet gehecht kan worden. Over het algemeen worden patiënten boven de 70 jaar niet meer geopereerd. Soms kan een gewrichtsvervangende operatie (prothese) dan nog invloed hebben op pijnafname (4).
Labrumletsels
Om de schouderkom heen ligt een kraakbenige ring. Deze ring zorgt voor een beter contact tussen de kop en de kom en is daarmee belangrijk voor de stabiliteit van het gewricht. Deze ring heet het labrum. Bij een luxatie van het schoudergewricht kan het labrum beschadigen, als de schouderkop een deel van de ring losrukt of scheurt. De schouder blijft vaak instabiel en pijnlijk, waardoor je niet ontkomt aan een operatie.
Hierbij zijn er 2 mogelijkheden:
1. het gescheurde labrum wordt gehecht, waardoor de stabiliteit weer in ere wordt hersteld;
2. de Latarjet-procedure: hierbij wordt een botblokje (coracoïd) met bijbehorende pezen afgezaagd. Vervolgens verplaatst de orthopedisch chirurg dit naar de voorrand van de schouderkom (zie afbeelding).
Na de operatie kan de patiënt bij een fysiotherapeut revalideren. In de meeste gevallen verlopen de operatie en revalidatie succesvol (5).
Literatuur
1. Maier D1, Jäger M, Strohm PC, Südkamp NP Treatment of proximal humeral fractures - a review of current concepts enlightened by basic principles. Acta Chir Orthop Traumatol Cech. 2012;79(4):307-16.
2. Launonen AP1, Lepola V, Flinkkilä T, Laitinen M, Paavola M, Malmivaara A. Treatment of proximal humerus fractures in the elderly: a systemic review of 409 patients. Acta Orthop. 2015 Jun;86(3):280-5.
3. Sambandam SN, Khanna V, Gul A, Mounasamy V. Rotator cuff tears: An evidence based approach. World J Orthop. 2015 Dec 18;6(11):902-18
4. Samitier G, Alentorn-Geli E, Torrens C, Wright TW. Reverse shoulder arthroplasty. Part 1: Systematic review of clinical and functional outcomes. See comment in PubMed Commons belowInt J Shoulder Surg. 2015 Jan-Mar;9(1):24-31.
5. Yang JS, Mazzocca AD, Cote MP, Edgar CM, Arciero RA. Recurrent Anterior Shoulder Instability With Combined Bone Loss: Treatment and Results With the Modified Latarjet Procedure. See comment in PubMed Commons belowAm J Sports Med. 2016 Feb 1.
De meest voorkomende trauma's zijn:
- botbreuken;
- luxaties van het schoudergewricht;
- peesscheuringen;
- labrumletsels en
- verstuikingen van het AC-gewricht.
Verstuikingen van het AC-gewricht bespraken we al eerder.
Botbreuken
Een botbreuk (fractuur) van de bovenarm en/of het schouderblad ontstaat vaak doordat er teveel kracht komt te staan op de schouder en/of bovenarm. Vaak ontstaat dit door direct optredend geweld. Denk hierbij aan ongelukken, lichamelijk geweld of contactsporten. Een breuk van de bovenarm komt vaker voor als een breuk in het schouderblad. Vermoedelijk komt dit doordat het schouderblad door omliggende spieren beter wordt beschermd. Bij jongere mensen raakt de schouder eerder geluxeerd (ontwricht), waar deze bij ouderen sneller zal breken (1). Bij harder intredende krachten is ook beide, luxatie en breken, mogelijk.
Radiodiagnostisch onderzoek, bijvoorbeeld door röntgen of een CT-scan, kan de diagnose naast lichamelijk onderzoek bevestigen. Daarnaast kan worden beoordeeld of er weke delen (spieren, pezen, banden of kapsel) zijn beschadigd.
Het belangrijkste doel van de behandeling is pijnbestrijding, het zetten van de botbreuk, het voorkomen van verdere schade en het herstellen van de normale vorm en functie van het aangetaste gebied. Na het ontstaan van een fractuur moeten de botten eerst op een goede manier worden vastgezet. Daarna kan het verder behandeld worden. Een fractuur waarbij de botten nauwelijks verplaatst zijn, wordt meestal conservatief (zonder operatie) behandeld. Dat wil hier zeggen dat de gebroken delen voorzichtig weer in de juiste positie worden gebracht. Daarnaast wordt het gebroken gedeelte geïmmobiliseerd (gips/mitella/sling), zodat de arm en schouder tijdelijk niet kunnen bewegen. In de eerste fase na een breuk is dit belangrijk voor het herstel. Een breuk waarbij de botdelen te veel verplaatst zijn, dient operatief te worden behandeld. Ook hierna wordt de arm geïmmobiliseerd.
Indien de breuk bij controle (meestal na 6 weken) goed is geheeld, mag de patiënt weer voorzichtig gaan bewegen. Indien bewegingen beperkt blijven of pijn niet minder wordt, kan een fysiotherapeut worden ingeschakeld om de bewegingen te optimaliseren of pijn te bestrijden.
Luxaties van het schoudergewricht
Een harde klap in combinatie met een draaiing van de bovenarm kan er voor zorgen dat het schoudergewricht luxeert (uit de kom raakt). Soms herstelt het luxeren direct: de kop gaat direct weer in de kom. In andere gevallen wordt het gewricht in het ziekenhuis terug in de kom geplaatst ofwel gereponeerd. Bij veel pijn gebeurt dit onder narcose. Indien het luxeren vaker optreedt, kan ervoor gekozen worden de schouder te opereren. Hierbij wordt het kapsel van het schoudergewricht strak getrokken, waarmee in de toekomst nieuwe luxaties kunnen worden voorkomen. Bij oudere mensen kunnen er naast de luxaties ook andere letsels ontstaan, zoals scheuringen van de pezen (2).
Peesscheuringen
Scheuringen van pezen in de schouders zijn de meest voorkomende in het gehele menselijke lichaam. Uiteraard is de manier waarop de schouder traumatiseert van belang voor het beschadigen van de pees. Daarnaast lijkt de kwaliteit van de pees een rol te spelen. Degeneratieve pezen, ofwel ouder peesweefsel dat verminderd van kwaliteit is, scheurt sneller dan kwalitatief goed peesweefsel.
Een pees kan gedeeltelijk of geheel scheuren. Gedeeltelijke scheuringen van de pees worden meestal niet geopereerd als de schouder nog goed functioneert. Bij totale scheuringen van de pees wordt vaak bekeken of ondanks de scheur de functie van de schouder nog voldoende is. Door compensatie (overname van functie door andere pezen/spieren) en fysiotherapie kan soms de patiënt nog goed functioneren (3). Indien de arm teveel aan functie heeft verloren, kan een operatie worden overwogen, waarbij de pees wordt gehecht. Deze operaties zijn vaak succesvol (3). Bij oudere patiënten is een operatie soms niet meer mogelijk omdat door de slechte kwaliteit het peesweefsel niet gehecht kan worden. Over het algemeen worden patiënten boven de 70 jaar niet meer geopereerd. Soms kan een gewrichtsvervangende operatie (prothese) dan nog invloed hebben op pijnafname (4).
Labrumletsels
Om de schouderkom heen ligt een kraakbenige ring. Deze ring zorgt voor een beter contact tussen de kop en de kom en is daarmee belangrijk voor de stabiliteit van het gewricht. Deze ring heet het labrum. Bij een luxatie van het schoudergewricht kan het labrum beschadigen, als de schouderkop een deel van de ring losrukt of scheurt. De schouder blijft vaak instabiel en pijnlijk, waardoor je niet ontkomt aan een operatie.
Hierbij zijn er 2 mogelijkheden:
1. het gescheurde labrum wordt gehecht, waardoor de stabiliteit weer in ere wordt hersteld;
2. de Latarjet-procedure: hierbij wordt een botblokje (coracoïd) met bijbehorende pezen afgezaagd. Vervolgens verplaatst de orthopedisch chirurg dit naar de voorrand van de schouderkom (zie afbeelding).
Na de operatie kan de patiënt bij een fysiotherapeut revalideren. In de meeste gevallen verlopen de operatie en revalidatie succesvol (5).
Literatuur
1. Maier D1, Jäger M, Strohm PC, Südkamp NP Treatment of proximal humeral fractures - a review of current concepts enlightened by basic principles. Acta Chir Orthop Traumatol Cech. 2012;79(4):307-16.
2. Launonen AP1, Lepola V, Flinkkilä T, Laitinen M, Paavola M, Malmivaara A. Treatment of proximal humerus fractures in the elderly: a systemic review of 409 patients. Acta Orthop. 2015 Jun;86(3):280-5.
3. Sambandam SN, Khanna V, Gul A, Mounasamy V. Rotator cuff tears: An evidence based approach. World J Orthop. 2015 Dec 18;6(11):902-18
4. Samitier G, Alentorn-Geli E, Torrens C, Wright TW. Reverse shoulder arthroplasty. Part 1: Systematic review of clinical and functional outcomes. See comment in PubMed Commons belowInt J Shoulder Surg. 2015 Jan-Mar;9(1):24-31.
5. Yang JS, Mazzocca AD, Cote MP, Edgar CM, Arciero RA. Recurrent Anterior Shoulder Instability With Combined Bone Loss: Treatment and Results With the Modified Latarjet Procedure. See comment in PubMed Commons belowAm J Sports Med. 2016 Feb 1.
Heb je last van je schouder na een val of ongeluk?
Maak een afspraak met een van onze specialisten!
Bekijk de vergoedingMaak een afspraak