Er kunnen ook pijnklachten ter hoogte van de schouder, schoudergordel of bovenarm ontstaan, waarbij de oorzaak buiten de schouder zélf ligt. Dit is een vorm van referred pain, pijn die ergens anders dan op de plaats van de aandoening wordt gevoeld. Behandeling van de pijnklachten zal dan ook gericht zijn op de oorzaak van de referred pain.

In de NHG-standaard Schouderklachten, een richtlijn die huisartsen volgen bij schouderklachten, worden hiervoor de volgende oorzaken onderscheiden:

Verminderde beweeglijkheid in de nek
Indien de nek minder beweeglijk is, dan blijkt vaak het laatste gedeelte van de beweeglijkheid van de schouder beperkt tijdens het heffen van de arm. Voor het volledig heffen van de arm heb je dus ook goed beweeglijke nekwervels nodig. Uit onderzoek is bovendien gebleken dat een verminderde beweeglijkheid in de nek de kans op schouderklachten verdrievoudigd.

Goed fysiotherapeutisch/manueeltherapeutisch onderzoek kan bepalen of er sprake is van afgenomen beweeglijkheid in de nekwervels. Behandeling richt zich dan ook op het doen herstellen van de beweeglijkheid wat goed kan met passieve mobilisatie en oefentherapie.

Inklemming van de zenuwwortel
In het midden van de op elkaar gestapelde nekwervels loopt het ruggemerg. Tussen alle wervels onderling treden zenuwwortels uit vanuit het ruggemerg, die lopen naar armen, benen en de rest van de romp. Indien de zenuwwortels geïrriteerd zijn, meestal door druk van een uitpuilende tussenwervelschijf, kan dit pijngeven in het schoudergebied. Vaak gaat dit gepaard met tintelingen in de arm en/of hand en soms uitvalsverschijnselen. Het optreden van de pijn in de schouder/arm is sterk afhankelijk van de bewegingen en stand van de nek. Met neurologisch onderzoek kan een fysiotherapeut/manueel therapeut beoordelen of de inklemming van de zenuw zorgt voor uitvalsverschijnselen. Een MRI kan de precieze plek van de inklemming (hernia) lokaliseren. Behandeling is in eerste instantie altijd conservatief (niet operatief). Bij langer aanblijvende uitvalsverschijnselen is soms een operatie nodig.

Reumatische artritis
Bij een actieve reumatische artritis (gewrichtsontsteking) kan pijn ontstaan ten gevolge van ontsteking van gewrichtsvloeistof (synovitis) in het schoudergewricht. Kenmerkend hiervoor is dat de arm niet goed naar buiten gedraaid kan worden (exorotatie). Behandeling gebeurt meestal met behulp van medicijnen.

Spierreuma
Bij polymyalgica rheumatca (in de volksmond spierreuma genoemd), kan er sprake zijn van pijnklachten aan beide schouders. Deze klachten komen voor bij oudere patiënten (boven 50 jaar). De oorzaak van deze klachten is niet bekend, maar bij deze klachten wordt in het bloed bijna altijd een verhoogd BSE gezien. Hiermee wordt een hogere bezinking van de erytrocyten (rode bloedcellen) in het bloed bedoeld. Een hoger bezinking duidt vaak op een ontsteking van schouder- of bekkengewrichten. Behandeling met glucocorticoïden (bijvoorbeeld prednison) heeft hierbij meestal een goed resultaat.

Klachten vanuit inwendige organen
Hartklachten, Galblaasklachten, COPD, long- en keelkanker, longembolie en klachten vanuit de longtop kunnen ook schouderpijn veroorzaken. Een arts of fysiotherapeut moet altijd op zijn hoede zijn om goed de oorzaak van de schouderpijn te achterhalen. Met een aantal vragen en kort onderzoek kan al snel beoordeeld worden of de klachten vanuit de schoudergewrichten zijn ontstaan of dat het referred pain vanuit de inwendige organen

Vaak spelen er naast schouderklachten er hierbij ook andere symptomen op zoals koorts, algehele malaise, infectie, gewichtsverlies en/of pijn op andere plaatsen in het lichaam.

Literatuur
NHG-Standaard Schouderklachten (Tweede herziening)
Winters JC, Van der Windt DAWM, Spinnewijn WEM, De Jongh AC, Van der Heijden GJMG, Buis PAJ, Boeke AJP, Feleus A, Geraets JJXR. Huisarts Wet 2008:51(11):555-565