Bron: KNGF-richtlijn Enkelletsel (2006)
Zoals in het voorgaande blogartikel werd aangegeven, worden er vandaag de dag nog veel standaard adviezen gegeven na het verzwikken van de enkel. Standaard zijn: rust, koelen, compressie en het hoog leggen van de voet. Later wordt de enkel vaak ingetaped om rust te geven en opnieuw verzwikken tegen te gaan. In dit artikel de stand van de wetenschap rond deze adviezen en een uiteindelijk to-do lijstje.

IJs / koelen
Uit verschillende studies blijkt dat koelen na een enkelverzwikking geen effect heeft op de afname van pijn en zwelling. Toch adviseert de Richtlijn voor fysiotherapeuten bij enkelletsel, op theoretische gronden, om te koelen. Wij zijn echter tegen koelen om de volgende reden: Na enkelbandletsel treedt er een ontstekingsreactie op (= een herstelproces!) gepaard gaande met o.a. zwelling en temperatuursstijging. Uit onderzoek blijkt, dat er bij een ontstekingsproces allerlei enzymen actief worden op de plaats van het letsel, die het herstel bevorderen. Deze enzymactiviteit is zeer afhankelijk van de lokale temperatuur en dat wordt nu juist geregeld vanuit de enorme toename van bloeddoorstroming. Koelen zorgt juist voor een temperatuursdaling en dus een daling van de enzymactiviteit, met allerlei vertragende gevolgen voor het normale herstel vandien.
Ons advies: niet koelen!

Compressie en elevatie
De richtlijn benoemt verschillende studies, die het effect van compressie en elevatie op de zwelling, pijn en beweging hebben onderzocht. Ook hier geldt weer dat er sprake is van een gebrek aan bewijs voor een sneller herstel, wanneer men deze adviezen hanteert.

Tapen / gips / brace
Wanneer bij mensen de enkel NIET wordt ingetaped, ingegipst of waarbij NIET gebruik wordt gemaakt van een brace om de enkel te blokkeren, blijkt dat:

meer mensen sneller de sport kunnen hervatten,

meer mensen sneller het werk kunnen hervatten,

minder mensen last van zwelling hebben, en

minder mensen last hebben van instabiliteit 

in vergelijking tot de groep mensen waarbij de enkel WEL geïmmobiliseerd werd (met tape o.i.d.) na een verzwikking. Dat blijkt uit een grote studie uit 2009, waarin meerdere onderzoeken betrokken werden (in totaal 2184 proefpersonen).

Snel belasten blijkt in alle gevallen het beste en snelste herstel te geven!

Samenvattend, hier onze To-Do List bij een enkelverzwikking:

Wanneer je je enkel verzwikt, is het allereerst van belang te weten of je niks gebroken hebt. Dit kun je het beste laten onderzoeken door een arts of fysiotherapeut. Zij kunnen beoordelen of het nodig is om een röntgenfoto te laten maken. Van belang is dat de mogelijkheid tot steunen binnen 48 uur weer terug is.
Is zwaar letsel uitgesloten? Volg dan de onderstaande adviezen!

Ga NIET koelen of tapen/zwachtelen.

Probeer zo snel mogelijk, op geleide van de pijn, je voet te belasten en te lopen. Zorg evt. voor een korte periode voor enige ondersteuning tijdens het lopen m.b.t. krukken.

Neem voldoende rust wanneer je lichaam dit aangeeft.

Probeer zo snel mogelijk elke vorm van ondersteuning en rust af te bouwen en probeer de belasting op te voeren. Dit alles voor zover je enkel dit toelaat!

Een normaal herstel kenmerkt zich in de fases zoals in het plaatje hierboven beschreven. Bij een afwijkend herstel of bij aanhoudende pijn en/of bewegingsbeperking van de enkel, raadpleeg de fysiotherapeut!

Preventie
Braces hebben over het algemeen de beste preventieve werking om verzwikken van de enkel tegen te gaan, beter dan tape. Tape heeft tevens als nadeel dat de huid hier tegen moet kunnen en dat het op den duur zijn stevigheid verliest. Uit onderzoek blijkt dat hoge schoenen dragen (zoals basketbalschoenen) geen verminderende kans op verzwikken geeft.

Een groot nadeel van het gebruik van braces en tape, is de beperkende werking op de normale bewegingen van de enkel en de voet tijdens sportactiviteiten. Wij adviseren dan ook alleen een brace te gebruiken wanneer je de ervaring hebt veel door je enkel te gaan.